W latach 1944-1945 na terenie Bielawy (obecnie przy ul. Wysokiej) znajdował się niemiecki obóz pracy przymusowej dla kobiet Frauenarbeitslager Langenbielau II. Na początku II wojny światowej na tym terenie zostały wzniesione drewniane, parterowe baraki z pryczami. Mieszkały w nich pracownice przymusowe znajdujących się w pobliżu zakładów włókienniczych F. G. Flechtnera (po wojnie budynki przędzalni Bieltex). Były to Żydówki przywożone początkowo z terenu Górnego Śląska.
Pod koniec 1943 r. baraki zostały rozebrane i na ich miejscu zbudowano dwukondygnacyjne, murowane budynki. W marcu 1944 r. przeniesiono do nowego miejsca większość kobiet z obozu głównego Arbeitslager Langenbielau I, który 3.IX.1944 r. stał się podobozem KL Gross-Rosen. Jego filią został równie obóz kobiecy Frauenarbeitslager Langenbielau II.
Więźniarkami obozu pracy były Żydówki w wieku od 13 do 23 lat, pochodzące głównie z terenu okupowanej Polski, a ponadto Węgier, Czechosłowacji, Holandii, Belgii, Rumunii i innych krajów. Pracowały one w zakładach włókienniczych G. F. Flechtner, fabrykach Siling I i II, Siling Heine, Siling Rosenberg, Josef Fröhlich oraz Munitionsfabrik Diehl (fabryka dynamitu), Radioapparaten Hagenuk I i II (sprzęt łączności), Bosch (cewki i kondensatory dla Luftwaffe i Kriegsmarine) i Lehmann (spadochrony).
Liczbę przebywających w obozie w szczytowym okresie jego funkcjonowania szacuje się na ok. 550 osób. Praca trwała do kilkunastu godzin dziennie, w trybie zmianowym, w warunkach poniżej ludzkiej godności. Fatalne warunki bytowe, niedożywienie, chłód i choroby były powodem zgonów. Liczba ofiar jest trudna do oszacowania. Początkowo zmarłe więźniarki były chowane na terenie Bielawy. Od października 1944 r. chore i niezdolne do pracy były wywożone do niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz-Birkenau. Od października 1944 r. do początku 1945 r. ciała zmarłych były wywożone do krematorium w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Gross-Rosen.
Ewakuacja obozu do innych, wciąż działających na terenie Dolnego Śląska filii KL Gross-Rosen, rozpoczęła się 18.II.1945 r. i trwała etapami do końca wojny. Obóz funkcjonował do 8 maja 1945 r., gdy został zajęty przez żołnierzy sowieckich. Wówczas przebywały w nim oraz w Arbeitslager Langenbielau I 874 żydowskie więźniarki.
Po II wojnie światowej teren poobozowy został przekształcony w koszary wojsk sowieckich. W 1951 r. rozpoczęto adaptację murowanych baraków obozowych na budynki mieszkalne. Plac apelowy przez budynkami nr 3 i 4 zabudowano komórkami lokatorskimi. Infrastruktura obozowa – baraki, budynek gospodarczy i komendantura obozowa przetrwały do dziś w niezmienionym kształcie. Zdemontowane zostały sanitariaty, brama obozowa i ogrodzenie.
Dotychczas jedyną formą upamiętnienia tych dramatycznych ludzkich losów była mała tabliczka zlokalizowana przy jednym z byłych obozowych budynków. Dlatego też podjęte zostały starania aby w bardziej okazały sposób wspomnieć te tragiczne wydarzenia. Ma to pozwolić zarówno mieszkańcom Bielawy, jak i coraz liczniej odwiedzających nasze miasto turystom, na chwilę refleksji i zadumy zarówno na temat kataklizmu II wojny światowej, jak i swobód i wolności obywatelskich oraz szeroko rozumianego patriotyzmu.
Od 2023 r. Gmina Bielawa wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej we Wrocławiu prowadzi działania, które mają doprowadzić do umieszczenia na terenie byłego obozu pomnika, który w godny sposób zwróci uwagę przechodniów na tragiczne wydarzenia sprzed lat.
22.XI.2024 r. do Urzędu Miejskiego w Bielawie wpłynęła pozytywna opinia Dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie na temat napisów i wyglądu zaprojektowanego pomnika.
W związku z powyższym rozpoczęte zostały przygotowania do realizacji rzeczowej części przedsięwzięcia. Co ważne, głównymi elementami obiektu małej architektury upamiętniającej filię obozu koncentracyjnego KL Gross-Rosen Bielawie będą oryginalne słupy z obozowego ogrodzenia, które dotychczas były wykorzystywane w diametralnie odmienny sposób.
Całkowita wartość przedsięwzięcia oszacowana została na 50.000 zł, z czego 30.000 zł pochodzić będzie z budżetu IPN, a pozostałą kwotę, która stanowić będzie 40 % kosztów zadania, sfinansuje Gmina Bielawa z własnych środków.
Uroczyste odsłonięcie pomnika odbędzie się w 2025 r., w którym to przypadać będzie 80. rocznica wyzwolenia obozu.
